Repo-ters repo işlemlerinin aracı kurumlar tarafından yapılmasıyla ilgili esasların düzenlenmesi amacıyla “Aracı Kurumlar Tarafından Yapılacak Repo ve Ters Repo İşlemlerine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ Taslağı” hazırlanmıştır. İlgili taraflar, söz konusu Tebliğ Taslağına ilişkin görüş ve önerilerini 18.03.2015 tarihine kadar repo@spk.gov.tr e-posta adresine veya Kurulumuza yazılı olarak gönderebilirler.
Kamuoyunun bilgisine sunulur.
ARACI KURUMLAR TARAFINDAN YAPILACAK REPO VE TERS REPO
İŞLEMLERİNE İLİŞKİN ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ TASLAĞI
Amaç
MADDE 1 - (1) Bu Tebliğin amacı, aracı kurumların repo ve ters repo işlemleri sırasında uyacakları yükümlülükleri belirlemektir.
Dayanak
MADDE 2 - (1) Bu Tebliğ, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 45 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan yatırım
kuruluşlarının yükümlülükleri Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenir hükmüne dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanım ve kısaltmalar
MADDE 3 - (1) Bu Tebliğde geçen;
Borsa : 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 3 üncü maddesinin (ç)
bendinde tanımlanan borsaları,
Kanun : 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununu,
Kurul : Sermaye Piyasası Kurulunu,
Repo : Finansal araçların geri alma taahhüdü ile satımını,
Ters Repo : Finansal araçların geri satma taahhüdü ile alımını,
Takasbank : İstanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Şirketini,
TCMB : Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Anonim Şirketini
ifade eder.
Kapsam
MADDE 4 - (1) Aracı kurumların, bu Tebliğ'in 6 ncı maddesinde belirtilen finansal araçlar üzerinde, kendi aralarında veya gerçek veya tüzel kişiler ile
yapacakları repo ve ters repo işlemlerinde, bu Tebliğ ile öngörülen yükümlülüklere uymaları zorunludur. Aracı kurumlar bu tebliğ hükümleri kapsamı
dışında repo yapamazlar.
(2) TCMB ile açık piyasa işlemleri çerçevesinde yapılan işlemler bu Tebliğ kapsamı dışındadır.
Repo ve ters repo işlemlerini yapabilecek aracı kurumlar ve bildirim yükümlülüğü
MADDE 5 - (1) Repo ve ters repo işlemi yapmak isteyen aracı kurumların, III-37.1 sayılı
Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ’in 17 ve 22 inci maddeleri uyarınca asgari olarak işlem aracılığı veya
portföy aracılığı faaliyet iznine sahip olması zorunludur.
(2) Aracı kurumlar tarafından repo ve ters repo işlemlerine başlamadan önce Kurul’a bildirim yapılır. Kurula yapılan bildirimi takiben 20 iş günü içinde
Kurulca aksi yönde görüş bildirilmedikçe, repo ve ters repo işlemleri bu Tebliğde belirtilen esaslara uygun olarak yürütülmeye başlanır. Kurulca i
İstenecek eksik bilgi ve belgelerin tamamlanması için geçen süreler bu sürenin hesabında dikkate alınmaz.
Aracı kurumlar tarafından repo ve ters repo işlemlerine konu edilebilecek finansal araçlar
MADDE 6 - (1) Repo ve ters repo işlemlerine konu olabilecek finansal araçlar münhasıran şunlardır:
a) Devlet tahvili, hazine bonosu, gelire endeksli senet ve gelir ortaklığı senetleri dahil
olmak üzere yurtiçinde veya yurtdışında ihraç edilmiş kamu borçlanma araçları, 28/3/2002
tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında
Kanun çerçevesinde kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından yurtiçinde veya yurtdışında ihraç edilen kira sertifikaları,
b) TCMB tarafından ihraç edilen likidite senetleri,
c) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, kamu iktisadi kuruluşları, mahalli idareler ve bunlarla ilgili idare, işletme ve kuruluşların Kanun uyarınca ihraç ettikleri borçlanma araçları,
ç) Bankalar tarafından ihraç edilenler de dahil olmak üzere yurtiçinde veya yurtdışında Türkiye’de yerleşik ihraççılar tarafından ihraç edilmiş borçlanma araçları,
d) Türkiye’de yerleşik ihraççılar tarafından yurtiçinde veya yurtdışında ihraç edilmiş kira sertifikaları,
e) Türkiye’de yerleşik ihraççılar tarafından yurtiçinde veya yurtdışında ihraç edilmiş varlığa dayalı menkul kıymetler, varlık teminatlı menkul kıymetler, ipoteğe dayalı menkul kıymetler ve ipotek teminatlı menkul kıymetler,
f) Borsa İstanbul A.Ş. tarafından Borsa İstanbul A.Ş. pazarlarında repo ve ters repo işlemlerine konu olmak üzere belirlenen paylar
(2) Bu maddenin birinci fıkrasının (ç), (d) ve (e) bentlerinde yer alan finansal araçlardan, yalnızca yurtiçinde ya da yurtdışındaki borsalarda veya
teşkilatlanmış diğer pazar yerlerinde işlem görenler repo ve ters repo işlemlerine konu olabilirler.
İşleme konu finansal araçların değerlemesine ve teminat oranlarına ilişkin özel hükümler
MADDE 7 - (1) İşlemlere konu edilen finansal araçların değerlemesine ve teminatlandırılmasına ilişkin esaslar; Borsada gerçekleşen tüm repo ve
ters repo işlemlerinde borsa tarafından, borsada ya da borsa dışında gerçekleşen ve takası merkezi karşı taraf uygulaması kapsamında yapılan repo ve
ters repo işlemlerinde ise merkezi karşı taraf görevini üstlenen merkezi takas kuruluşları tarafından bu Tebliğ hükümlerine bağlı kalınmaksızın belirlenir.
(2) Borsa dışında gerçekleştirilen ve takas işlemleri merkezi karşı taraf uygulamasına tabi olmayan repo ve ters repo işlemlerinde, işleme konu finansal
araçlardan,
a) Resmi Gazete’de fiyatı yayımlananlar bu fiyatlar üzerinden değerlemeye tabi tutulur.
b) Resmi Gazete’de fiyatı yayımlanmayan ancak borsada işlem görenler, değerleme gününde ilgili borsada oluşan ağırlıklı ortalama fiyatları veya
oranlar üzerinden, gün içinde iki seans uygulanan borsalarda ikinci seansta gerçekleşen ağırlıklı ortalama fiyatları veya oranlar üzerinden, bu kıymetlerden
borsada işlem görmekle birlikte değerleme gününde borsada alım satıma konu olmayanlar ise son işlem tarihindeki ağırlıklı ortalama fiyatları veya oranlar
üzerinden değerlemeye tabi tutulur.
c) Resmi Gazete’de fiyatı yayımlanmayan ve borsada işlem görmeyenlerin değerlemesinde, Uluslararası Muhasebe/Finansal Raporlama
Standartları uygulanır. Bu kapsamda, benimsenen standartlara aykırı olmayan, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nca
yayımlanan Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları esas alınır.
(3) Bu maddenin ikinci fıkrasının (a) bendi kapsamında değerlemesi yapılan finansal araçların teminatlandırılmasında, değerleme fiyatının %100’ü esas
alınır.
(4) Bu maddenin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamında değerlemesi yapılan finansal araçların teminatlandırılmasında, değerleme fiyatının %75’i,
Türkiye’de kurulan ve Kurul’un sermaye piyasasında derecelendirme faaliyeti ve derecelendirme kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerinde belirtilen
derecelendirme faaliyetinde bulunmak üzere Kurulca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları veya Türkiye’de derecelendirme faaliyetinde
bulunması Kurulca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşlarından yatırım yapılabilir seviyeye denk gelen uzun vadeli derecelendirme notu
almış ihraççılara ait olanlar için ise değerleme fiyatının %85’i esas alınır.
(5) Bu maddenin ikinci fıkrasının (c) bendi kapsamında değerlemesi yapılan finansal araçların teminatlandırılmasında, değerleme fiyatının %65’i,
Türkiye’de kurulan ve Kurul’un sermaye piyasasında derecelendirme faaliyeti ve derecelendirme kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerinde belirtilen
derecelendirme faaliyetinde bulunmak üzere Kurulca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları veya Türkiye’de derecelendirme faaliyetinde
bulunması Kurulca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşlarından yatırım yapılabilir seviyeye denk gelen uzun vadeli derecelendirme notu
almış ihraççılara ait olanlar için ise değerleme fiyatının %75’i esas alınır.
(6) Repo ve ters repo işlemlerine konu nakit ve teminatın farklı para birimlerinde olması durumunda bu maddenin üçüncü, dördüncü ve beşinci
fıkralarında yer alan teminat oranları % 5 daha düşük olmak üzere uygulanır.
(7) Repo ve ters repo işlemlerine konu nakit ve teminatın farklı para birimlerinde olması durumunda, değerlemede işleme konu nakdin para birimi baz
alınır ve finansal aracın para birimi bu para birimine çevrilerek değerleme yapılır.
(8) Kurul, repo ve ters repo işlemlerine konu olabilecek finansal aracın tanımına ve özelliğine göre yukarıda yer alan teminatlandırma oranlarını
değiştirmeye yetkilidir.
Para birimi, vade ve faiz oranı
MADDE 8 - (1) Repo ve ters repo işlemlerine konu nakit veya teminat Türk Lirası veya yabancı para birimi cinsinden olabilir.
(2) Repo ve ters repo işlemlerinde vade, ilgili finansal aracın itfa tarihini aşmamak kaydıyla serbestçe belirlenebilir. Vade sonu iş günü olarak tespit edilir.
(3) Repo ve ters repo işlemlerinde uygulanacak faiz oranı taraflarca belirlenir.
Repo ve ters repo işlemleri esasları
MADDE 9 - (1) Repo ve ters repo işlemleri aşağıdaki esaslara göre yapılır:
a) Taraflar arasında, işlemlerin genel esaslarını düzenleyen yazılı bir çerçeve sözleşme yapılması,
b) Taraflar arasında kararlaştırılan şartlarla işlemin yapılarak finansal araç bedelinin çerçeve sözleşmede belirlenen şekilde ödenmesi,
c) Finansal aracın çerçeve sözleşmede belirlenen usuller dahilinde tevdi edilmesi ve bu finansal araçların aracı kurum tarafından Takasbank tarafından
belirlenen esaslar çerçevesinde depo edilmesi,
ç) İşlemin vadesinde taahhütlerin yerine getirilerek kararlaştırılan bedelin ilgili tarafa iletilmesi ile finansal aracın 10’uncu maddedeki esaslar
çerçevesinde karşı tarafa iade edilmesi,
d) Aracı kurumların müşterileri ile yaptıkları ters repo işlemlerinde, işlemin vadesinde söz konusu finansal araçların aracı kurum tarafından depodan
10’uncu maddedeki esaslar çerçevesinde karşı tarafa iade edilmesi,
e) Ters repo işleminin aracı kurumlar tarafından yatırım kuruluşlarıyla yapılması durumunda ise, işlemin vadesinde finansal araçların işlemin tarafı
olan kuruluşun talimatına istinaden depolar arasında hesaben karşı tarafa iade edilmesi.
(2) Borsa İstanbul A.Ş. Borçlanma Araçları Piyasası bünyesinde yer alan pazarlarda yapılacak repo ve ters repo işlemlerine konu finansal araçlar için bu
Tebliğin 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan depo koşulu aranıp aranmayacağı hususu Borsa tarafından belirlenir.
(3) Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde üyeler arasında gerçekleştirilecek repo işlemleri için çerçeve sözleşme yapılmaz, taraflar Borsa İstanbul A.Ş.
tarafından hazırlanan taahhütnameyi vererek işlemlerini gerçekleştirebilirler.
(4) Aracı kurumlar, borsada kendi adına müşteri hesabına veya kendi adı ve hesaplarına, borsa dışında ise sadece kendi adı ve hesaplarına işlem
yapabilirler.
(5) Aracı kurumlar, repo işlemlerinde müşterilere ait finansal araçları kullanamazlar.
Teslim esasları
MADDE 10 - (1) Repo ve ters repo işlemlerine konu olan finansal araçların aracı kurumlarca Takasbank veya Takasbank’ın muhabirleri nezdindeki
hesaplarda depo edilmiş olması zorunludur.
(2) Repo konusu olan teminatların alıcıya fiziki teslimi yapılmaz. İşlemler hesaben gerçekleştirilir.
(3) Aracı kurumlarca Borsa İstanbul A.Ş. bünyesindeki pazarlardan ters repo ile alınan finansal araçların işlem tarihi ile vade arasındaki süre içinde
kalmak ve vadesi geri satma vadesini geçmemek koşuluyla yeniden repoya konu edilmesi mümkündür.
İşlem limitleri
MADDE 11 - (1) Aracı kurumların toplam repo tutarı bakiyesi ile ters repo tutarı bakiyesi arasındaki fark, özkaynaklarının 20 katını aşamaz.
(2) Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde gerçekleştirilen işlemler ile TCMB ile gerçekleştirilen işlemler hariç, aynı kişi ve kuruluşla gerçekleştirilen işlemlerde
repo tutarı bakiyesi ile ters repo tutarı bakiyesi arasındaki fark aracı kurumun özkaynağının 2 katını aşamaz.
Denetim ve bilgi verme yükümlülüğü
MADDE 12 - (1) Borsa İstanbul A.Ş.’nin ve diğer kurum ve kuruluşların kendi mevzuatları çerçevesindeki yetki ve sorumlulukları saklı kalmak
kaydıyla, bu Tebliğ hükümleri çerçevesinde aracı kurumlarca yapılan repo ve ters repo işlemlerinin denetim ve gözetimi Kurul tarafından yapılır.
(2) Aracı kurumlar borsa dışında yapacakları işlemlere ilişkin olarak Takasbank’a bildirim yapmak zorundadır. Borsa dışı işlemlerin bildirimine ilişkin
esaslar Takasbank tarafından belirlenir.
İzlemeye ilişkin esaslar
MADDE 13 - (1) Repo ve ters repo işlemleri, Takasbank tarafından hak sahibi hesaplarında izlenmeksizin üye bazındaki hesaplarda izlenir.
(2) Kolektif yatırım kuruluşları ve emeklilik yatırım fonlarına ilişkin olarak Kurul düzenlemelerinde yer alan hükümler saklıdır.
Yürürlükten kaldırılan tebliğler
MADDE 14 - (1) 31/7/1992 tarihli ve 21301 sayılı mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan Menkul Kıymetlerin Geri Alma veya Satma Taahhüdü ile Alım
Satımı Hakkında Tebliğ (Seri: V, No: 7) yürürlükten kaldırılmıştır. Yürürlükten kaldırılan tebliğe yapılan atıflar, bu Tebliğe yapılmış sayılır.
Yürürlük
MADDE 15 - (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 - (1) Bu Tebliğ hükümlerini Kurul yürütür.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.